Nổi mụn nước là bệnh gì? Đây không chỉ là rắc rối nhỏ trên da mà có thể là dấu hiệu của các bệnh lý da liễu như viêm da tiếp xúc, thủy đậu, zona thần kinh… Việc hiểu đúng nguyên nhân và xử lý sớm sẽ giúp bạn tránh được nguy cơ lây lan, nhiễm trùng và sẹo xấu. Trong bài viết này, cùng YB Spa tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây mụn nước và cách xử lý an toàn, hiệu quả tại nhà.
Nổi mụn nước là bệnh gì?
Mụn nước là những nốt nhỏ nổi lên trên bề mặt da, bên trong chứa dịch lỏng như huyết thanh, mủ hoặc máu. Những mụn này thường có đường kính dưới 5mm, dễ vỡ và có thể gây ngứa, đau rát. Nếu kích thước lớn hơn, chúng được gọi là bóng nước – thường thấy ở các trường hợp bị bỏng, thủy đậu hay zona thần kinh.
Mụn nước có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, phổ biến nhất là ở tay, chân, mặt hoặc lưng. Một số trường hợp chỉ có vài nốt mụn đơn lẻ, nhưng cũng có thể nổi thành cụm lớn, gây khó chịu.
Tùy theo nguyên nhân gây bệnh, mụn nước có thể đi kèm các triệu chứng toàn thân như sốt, mệt mỏi, đau cơ hoặc triệu chứng tại chỗ như ngứa, nóng rát. Nếu mụn bị vỡ và không được xử lý đúng cách, dễ dẫn đến nhiễm trùng, để lại sẹo thâm hoặc tổn thương sâu hơn trên da.
Nguyên nhân gây mụn nước
Do ma sát
Mụn nước có thể hình thành khi da bị ma sát liên tục trong thời gian dài, thường gặp khi mang giày chật, đeo găng tay hoặc sử dụng công cụ tạo áp lực lên da. Ma sát khiến lớp da ngoài bị tách khỏi lớp bên dưới tạo ra phồng rộp chứa dịch.
Những vùng da có lớp sừng dày như gót chân, ngón chân, lòng bàn tay… là nơi dễ xuất hiện mụn nước nhất, đặc biệt trong môi trường nóng ẩm.
Mụn nước do ma sát thường không nguy hiểm và có thể tự lành sau vài ngày. Tuy nhiên, nếu mụn bị vỡ và không giữ vệ sinh, nguy cơ nhiễm trùng hoặc loét da nhẹ vẫn có thể xảy ra.
Nhiệt độ
Nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh đều có thể khiến da bị tổn thương và hình thành mụn nước. Tùy theo mức độ và thời gian tiếp xúc, mụn nước có thể xuất hiện ngay lập tức hoặc vài giờ sau đó.
Một số tình huống thường gặp:
- Bỏng nhiệt: Bị nước sôi, dầu mỡ nóng bắn vào có thể gây bỏng cấp độ 2 trở lên và nổi mụn nước ngay.
- Cháy nắng: Da phồng rộp sau khi tiếp xúc ánh nắng mặt trời cường độ cao trong thời gian dài.
- Lạnh buốt: Làm việc trong môi trường lạnh sâu như kho đông lạnh hoặc cầm nắm đồ đông lạnh lâu mà không có bảo hộ tay chân dễ gây phồng rộp, thậm chí là tê cóng.
Cả nóng và lạnh đều có thể làm tổn thương lớp biểu bì, từ đó hình thành mụn nước hoặc bóng nước. Do đó, cần bảo vệ da đúng cách khi tiếp xúc với môi trường có nhiệt độ khắc nghiệt.
Do hóa chất
Mụn nước do hóa chất xảy ra khi da tiếp xúc với các chất gây kích ứng hoặc dị ứng. Một số hóa chất trong các sản phẩm tẩy rửa, dung môi, thuốc nhuộm hoặc các mỹ phẩm có thể khiến da phản ứng mạnh, dẫn đến sự xuất hiện của mụn nước. Những mụn nước này thường chứa dịch trong và có thể gây đau rát hoặc ngứa.
Viêm da tiếp xúc
Viêm da tiếp xúc là tình trạng da phản ứng với chất gây kích ứng hoặc dị ứng dẫn đến sự xuất hiện của các mụn nước chứa dịch trong. Các tác nhân gây viêm da tiếp xúc thường gặp bao gồm hóa chất, xà phòng, mỹ phẩm hoặc các loại cây cỏ như dây thường xuân. Mụn nước có thể gây ngứa, đỏ và sưng tấy. Để điều trị cần tránh tiếp xúc với tác nhân gây kích ứng và sử dụng kem bôi kháng viêm, dị ứng.
Viêm da dị ứng
Bệnh chàm hay eczema thường biểu hiện bằng các mụn nước nhỏ chứa dịch trong. Khi gãi nhiều, bệnh có thể bị bội nhiễm tạo thành mụn nước chứa dịch mủ, đặc biệt ở lòng bàn tay và bàn chân. Nếu nghi ngờ nhiễm trùng, bạn nên đến cơ sở y tế để được điều trị. Để giảm ngứa có thể sử dụng kem bôi kháng histamin và kem dưỡng ẩm.
Chốc lở
Chốc lở là một trong những nguyên nhân gây mụn nước. Đây là bệnh nhiễm trùng da do tụ cầu vàng hoặc liên cầu khuẩn tấn công vào cơ thể qua những vết cắt hoặc tổn thương trên da. Mụn nước trong chốc lở thường chứa mủ và có thể vỡ ra, sau đó đóng vảy màu mật ong. Bệnh này dễ lây lan và cần được điều trị kịp thời để ngăn ngừa biến chứng.
Viêm miệng áp tơ
Viêm miệng áp tơ (hay còn gọi là loét miệng) có thể gây ra mụn nước nhỏ trên niêm mạc miệng thường xuất hiện ở các vùng như môi, lợi hoặc lưỡi. Mụn nước này chứa dịch trong và có thể gây đau rát, khó chịu khi ăn uống hoặc nói. Nguyên nhân gây viêm miệng áp tơ thường do stress, thay đổi hormone hoặc hệ miễn dịch yếu. Điều trị bao gồm sử dụng thuốc giảm đau, thuốc kháng viêm và giữ vệ sinh miệng sạch sẽ để giảm triệu chứng.
Tổ đỉa
Tổ đỉa là tình trạng xuất hiện mụn nước nhỏ, sâu dưới da ở lòng bàn tay, lòng bàn chân. Mụn nước này khó vỡ và có thể gây ngứa, rát, nhiễm trùng, vảy da chết. Nếu không điều trị, bệnh có thể gây biến dạng bàn tay, bàn chân.
Bệnh viêm quầng
Bệnh viêm quầng là một loại nhiễm trùng da do vi khuẩn (thường là tụ cầu vàng hoặc liên cầu khuẩn). Biểu hiện của bệnh là vùng da bị sưng, đỏ, nóng, đau và có thể có mụn nước chứa mủ. Viêm quầng thường xảy ra ở mặt, tay hoặc chân và cần điều trị kháng sinh kịp thời để tránh biến chứng.
Côn trùng cắn
Côn trùng cắn có thể gây phản ứng da như mụn nước nhỏ, đỏ, ngứa, đôi khi bị nhiễm trùng. Những vết cắn này thường xuất hiện sau khi tiếp xúc với côn trùng như muỗi, bọ chét hoặc kiến. Nếu vết cắn gây ngứa hoặc sưng nhiều, bạn có thể dùng kem chống ngứa hoặc thuốc kháng histamin để giảm triệu chứng.
Bệnh thủy đậu và bệnh Zona
Zona thần kinh là một trong những nguyên nhân phổ biến gây mụn nước. Bệnh do virus varicella-zoster gây ra cũng là loại virus từng gây bệnh thủy đậu. Sau khi người bệnh hồi phục khỏi thủy đậu, virus không biến mất hoàn toàn mà sẽ ẩn trong các hạch thần kinh.
Khi sức đề kháng suy giảm, stress kéo dài, cơ thể mệt mỏi hoặc bị chấn thương, virus có thể tái hoạt động, di chuyển dọc theo dây thần kinh và gây nên những dải mụn nước nhỏ, mọc theo từng cụm ở một bên cơ thể.
Nhiễm virus Herpes
Một trong những nguyên nhân phổ biến gây mụn nước là do nhiễm virus Herpes Simplex (HSV). Virus này có hai loại chính:
- HSV-1 gây mụn rộp quanh miệng, môi
- HSV-2 gây mụn rộp ở cơ quan sinh dục
Khi virus xâm nhập vào cơ thể, chúng tạo ra các mụn nước nhỏ, chứa dịch trong, mọc thành từng cụm trên nền da sưng đỏ, gây đau rát. Những mụn nước này rất dễ vỡ, có thể dẫn đến nhiễm trùng thứ phát nếu không được chăm sóc đúng cách.
Herpes là bệnh lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp, đặc biệt qua quan hệ tình dục hoặc dùng chung vật dụng cá nhân như khăn mặt, dao cạo… Virus có thể tái phát nhiều lần, nhất là khi hệ miễn dịch suy yếu.
Bệnh tay chân miệng
Bệnh tay chân miệng là một bệnh nhiễm trùng do virus Enterovirus gây ra, chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em dưới 5 tuổi nhưng cũng có thể gặp ở người lớn. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến gây mụn nước trên da, đặc biệt ở tay, chân và miệng.
Khi mắc bệnh, người bệnh sẽ xuất hiện các nốt mụn nước nhỏ, thường có màu đỏ hoặc trong suốt, đặc biệt ở lòng bàn tay, bàn chân và trong miệng. Mụn nước có thể gây ra cảm giác ngứa ngáy, đau rát, đặc biệt là khi chúng xuất hiện trong khoang miệng khiến việc ăn uống trở nên khó khăn.
Các triệu chứng của bệnh tay chân miệng bao gồm:
- Mụn nước đỏ nổi lên trên da, dễ vỡ và gây đau rát.
- Sốt nhẹ và mệt mỏi.
- Sưng đau, viêm loét miệng.
- Biểu hiện toàn thân như đau họng, chán ăn, ho hoặc cảm giác ớn lạnh.
Bệnh tay chân miệng là bệnh lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với dịch cơ thể của người bệnh, vì vậy việc giữ vệ sinh và cách ly người mắc bệnh là rất quan trọng để ngăn ngừa lây lan.
Biến chứng của mụn nước
Mụn nước có thể dẫn đến nhiều biến chứng nếu không được chăm sóc đúng cách:
- Nhiễm trùng da: Mụn nước bị vỡ có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, gây sưng đỏ, đau rát, chảy mủ và có mùi hôi khó chịu.
- Sẹo và thâm da: Việc gãi hoặc xử lý không đúng cách có thể khiến mụn nước để lại sẹo hoặc vết thâm, ảnh hưởng đến thẩm mỹ.
- Đau thần kinh sau zona: Biến chứng phổ biến sau khi bị zona thần kinh, gây đau nhức kéo dài nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm.
- Giảm thị lực: Nếu mụn nước xuất hiện gần mắt, có thể gây viêm giác mạc, tăng nhãn áp và ảnh hưởng đến thị lực.
- Nhiễm trùng huyết (nặng): Trong trường hợp nghiêm trọng, mụn nước nhiễm trùng có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết, một tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.
Để phòng tránh biến chứng, nên giữ vùng da bị mụn nước sạch sẽ, tránh gãi hoặc làm vỡ mụn, và tìm kiếm sự tư vấn y tế khi cần thiết.
Các bệnh có triệu chứng là mụn nước
Các bệnh có triệu chứng là mụn nước gồm:
- Bệnh dị ứng: Viêm da tiếp xúc, chàm, viêm da dị ứng, pemphigus.
- Bệnh truyền nhiễm: Herpes, tay chân miệng, thủy đậu, zona thần kinh, ghẻ nước.
- Bệnh nhiễm trùng: Chốc lở, loét miệng, viêm miệng áp tơ.
- Rối loạn tiết mồ hôi: Mồ hôi nhiệt (prickly heat).
Cách điều trị mụn nước an toàn
- Vệ sinh nhẹ nhàng vùng da bị mụn nước bằng nước muối sinh lý để giảm viêm và ngăn ngừa nhiễm trùng.
- Không nên chọc hoặc làm vỡ mụn nước để tránh nguy cơ nhiễm trùng.
- Tùy theo nguyên nhân, bác sĩ có thể kê đơn thuốc bôi chứa corticosteroid để giảm viêm hoặc thuốc kháng sinh nếu có dấu hiệu nhiễm trùng.
- Một số nguyên liệu tự nhiên như nha đam, mật ong, dưa leo có thể giúp làm dịu da và hỗ trợ quá trình lành vết thương.
- Nếu mụn nước có dấu hiệu nhiễm trùng, tái phát liên tục hoặc xuất hiện ở những vị trí nhạy cảm, nên đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Cách phòng ngừa mụn nước
Để điều trị và phòng ngừa mụn nước một cách an toàn, bạn có thể tham khảo các biện pháp sau:
- Tránh tiếp xúc với tác nhân gây kích ứng: Sử dụng găng tay, ủng hoặc các dụng cụ bảo hộ khi tiếp xúc với hóa chất hoặc môi trường có nguy cơ gây kích ứng da.
- Giữ vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên và giữ da sạch sẽ để ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập.
- Dưỡng ẩm cho da: Sử dụng kem dưỡng ẩm để giữ cho da không bị khô, nứt nẻ, đặc biệt là trong điều kiện thời tiết khô hanh.
- Tránh ma sát và áp lực kéo dài: Mang giày dép vừa vặn và tránh đi bộ hoặc đứng lâu trong điều kiện không thoải mái để giảm nguy cơ hình thành mụn nước do ma sát.
- Tiêm phòng đầy đủ: Đối với các bệnh truyền nhiễm như thủy đậu thì nên tiêm phòng có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng liên quan.
Việc điều trị và phòng ngừa mụn nước hiệu quả đòi hỏi sự kết hợp giữa chăm sóc da đúng cách và thăm khám y tế khi cần thiết.
Bị mụn nước khi nào cần gặp bác sĩ?
Bạn nên đi khám bác sĩ nếu:
- Mụn nước mọc khắp cơ thể và không giảm sau vài ngày.
- Mụn nước tái đi tái lại nhiều lần.
- Vùng da bị mụn nước sưng, nóng, đỏ, đau hoặc có mủ màu xanh/trắng đục.
- Mụn nước mọc ở mắt, miệng hoặc bộ phận sinh dục – những vùng nhạy cảm, dễ biến chứng.
- Kèm theo sốt, ớn lạnh hoặc triệu chứng giống cúm → có thể do nhiễm virus.
- Có vệt đỏ lan ra từ mụn nước hoặc mủ chảy ra từ vết phồng.
- Mụn nước do các bệnh lý như bỏng, zona, thủy đậu, bệnh tự miễn…
Tốt nhất, bạn hãy đến chuyên khoa da liễu để được chẩn đoán và điều trị chính xác.
Lưu ý cần nắm khi bị nổi mụn nước trên da
Dưới đây là những lưu ý quan trọng khi bạn bị nổi mụn nước trên da, giúp hạn chế biến chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục:
- Không tự ý làm vỡ mụn nước: Việc này dễ gây nhiễm trùng, để lại sẹo.
- Giữ vùng da sạch và khô: Vệ sinh nhẹ nhàng bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Tránh gãi hoặc chạm vào mụn nước: Gãi có thể làm mụn lan rộng hoặc bội nhiễm.
- Không dùng chung đồ cá nhân (khăn, quần áo…) để tránh lây lan nếu nguyên nhân là do virus hoặc vi khuẩn.
- Hạn chế tiếp xúc với hóa chất hoặc chất tẩy rửa mạnh nếu đang nghi ngờ do viêm da tiếp xúc.
- Theo dõi các dấu hiệu bất thường như mụn nước lan nhanh, sưng đỏ, mưng mủ… để đi khám sớm.
- Bổ sung dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý để tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ da hồi phục.
Kết luận
Hy vọng qua bài viết này, YB Spa đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng nổi mụn nước cũng như nguyên nhân gây ra như các bệnh da liễu, nhiễm trùng, dị ứng cho đến cách nhận biết và xử lý an toàn tại nhà. Dù phần lớn mụn nước có thể tự lành nhưng nếu tình trạng kéo dài, lan rộng hoặc xuất hiện ở vùng nhạy cảm, bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được điều trị kịp thời tránh biến chứng và để lại sẹo.
