Khi da bị mụn không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn có thể gây ra nhiều vấn đề liên quan đến sức khỏe của da. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng da bị nổi mụn do đâu? Có thể do thói quen sinh hoạt không lành mạnh hoặc do các yếu tố bên trong cơ thể làm tăng sinh tuyến bã nhờn gây nên. Trong bài viết này, YB Spa sẽ giúp bạn tìm ra nguyên nhân và giải pháp phù hợp để chăm sóc và duy trì làn da khỏe mạnh.
Mụn là gì? Mụn thường xuất hiện ở vị trí nào?
Mụn là một tình trạng da phổ biến, thường xuất hiện dưới dạng các nốt nổi lên trên bề mặt da. Mụn có kích thước và hình dạng khác nhau, từ nhỏ đến lớn và có thể gây ra cảm giác đau hoặc không đau tùy thuộc vào loại mụn.
Mụn có thể xuất hiện ở nhiều vị trí trên cơ thể, nhưng phổ biến nhất là:
- Mặt: đây là vị trí thường gặp nhất cho các loại mụn, ở các vị trí trán, mũi, cằm (vùng chữ T) là nơi dễ xuất hiện mụn nhất
- Lưng: đặc biệt ở phần lưng trên và vai thường gặp ở cả nam và nữ, đặc biệt là trong thời kỳ dậy thì.
- Ngực: Vùng ngực cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các loại mụn tương tự như trên mặt do các tuyến dầu tập trung nhiều.
- Cổ: Mụn có thể xuất hiện ở vùng cổ do nhiều nguyên nhân như rối loạn nội tiết tố hoặc vệ sinh không đúng cách.
Phân loại các mụn thường gặp trên da
Trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp điều trị nào, việc phân loại các loại mụn trên da là việc khá quan trọng, mỗi loại mụn đều có nguyên nhân và cách điều trị khác nhau. Việc hiểu rõ loại mụn mình đang gặp phải sẽ giúp bạn lựa chọn được phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả, dưới đây là một số loại mụn phổ biến thường hay gặp:
Mụn bị viêm
Mụn bị viêm là một dạng nặng của mụn trứng cá, thường xuất hiện khi các loại mụn nhẹ như mụn đầu đen hoặc mụn đầu trắng không được chăm sóc đúng cách dẫn đến nhiễm trùng.
Đặc điểm của mụn bị viêm:
- Sưng đỏ: Mụn viêm thường có màu đỏ và sưng to, dễ nhận thấy.
- Đau nhức: Người bị mụn viêm thường cảm thấy đau khi chạm vào vùng da bị ảnh hưởng.
- Không có chân hoặc đầu: Mụn viêm có thể không có nhân rõ ràng, điều này khiến việc nặn mụn trở nên khó khăn và có thể gây tổn thương cho da.
Các loại mụn viêm thường gặp:
- Mụn viêm đỏ không nhân: Sưng đỏ, đau nhẹ, khó nặn vì không thể nhìn thấy nhân.
- Mụn viêm mủ: Có chứa mủ màu trắng hoặc vàng, gây sưng to và đau nhức.
- Mụn bọc: Loại mụn viêm lớn, rất đau và có nguy cơ để lại sẹo cao.
- Mụn nang: Là loại nặng nhất, gây sưng to và đau nhức, thường để lại sẹo lõm.
Mụn không viêm
Mụn không viêm là loại mụn không có dấu hiệu sưng đỏ, viêm nhiễm hay đau nhức. Đây là tình trạng phổ biến mà nhiều người gặp phải, đặc biệt là ở độ tuổi dậy thì. Mụn không viêm thường không ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng có thể gây mất thẩm mỹ cho làn da.
Đặc điểm của mụn không viêm:
- Không sưng và không đỏ: Mụn không viêm không có dấu hiệu viêm nhiễm, do đó không gây đau nhức.
- Có thể thấy rõ trên bề mặt da: Mụn không viêm thường xuất hiện dưới dạng các nốt nhỏ, da sần sùi hoặc nhân mụn hở.
Các loại mụn không viêm thường gặp:
- Mụn đầu đen: Là những nốt mụn màu đen xuất hiện khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi bã nhờn và tế bào chết.
- Mụn đầu trắng: Những nốt mụn nhỏ màu trắng nằm dưới bề mặt da.
- Mụn cám: Dạng mụn nhỏ, thường xuất hiện ở vùng da có tuyến bã nhờn hoạt động mạnh như mũi và cằm.
- Mụn ẩn: Lại mụn này nằm sâu trong bề mặt da, thường khó nhận biết và có thể gây cảm giác sần sùi trên da.
Da bị nổi mụn do đâu?
Để giải quyết tình trạng mụn hiệu quả và triệt để chúng ta cần hiểu rõ các yếu tố tác động gây ra sự hình thành mụn. Dưới đây là các nguyên nhân khiến làn da của bạn xuất hiện mụn mà bạn cần lưu ý:
Do da bị nhiễm trùng
Đây là tình trạng xảy ra khi vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng xâm nhập vào da có thể gây ra viêm nhiễm, dẫn đến sự hình thành các loại mụn viêm như mụn bọc hoặc mụn mủ.
Một số tác nhân chính gây ra nhiễm trùng như:
- Vi khuẩn: Da nổi mụn do nhiễm trùng thường liên quan đến sự phát triển của vi khuẩn Propionibacterium acnes, đây một loại vi khuẩn kỵ khí thường sống trong lỗ chân lông và nang lông. Khi môi trường trên da không được duy trì sạch sẽ, vi khuẩn này có thể sinh sôi và gây ra tình trạng viêm, dẫn đến hình thành mụn.
- Virus: Một số virus như virus herpes hoặc virus papilloma có thể gây ra các bệnh da liễu dẫn đến nổi mụn.
Tuyến dầu và bã nhờn hoạt động mạnh
Tuyến dầu và bã nhờn hoạt động mạnh là một trong những nguyên nhân chính gây ra mụn trên da. Khi tuyến bã nhờn tiết ra quá nhiều dầu, nó sẽ kết hợp với tế bào chết và bụi bẩn để tạo thành một nút tắc nghẽn trong lỗ chân lông. Điều này tạo môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển.
Khi vi khuẩn xâm nhập vào lỗ chân lông bị tắc, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách gây viêm, dẫn đến sự hình thành các loại mụn như mụn bọc và mụn mủ.
Lỗ chân lông to
Một trong nguyên nhân có thể gây ra mụn phổ biến nhất là bị lỗ chân lông to. Khi lỗ chân lông to thì khả năng tích tụ dầu thừa và tế bào chết tăng lên, đây này là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển dẫn đến tắc nghẽn lỗ chân lông, điều này làm tăng nguy cơ viêm nhiễm và hình thành mụn
Ngoài ra, khi lỗ chân lông to sẽ kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ hơn để sản xuất dầu gây ra tình trạng da nhờn dễ dẫn đến việc bị tắc lỗ chân lông. Khi vi khuẩn xâm nhập và phát triển bên trong lỗ chân lông bị tắc sẽ khiến hệ miễn dịch phản ứng bằng cách gây viêm, làm tình trạng mụn trở nên nghiêm trọng hơn.
Không tẩy tế bào chết định kỳ
Khi tế bào chết tích tụ sẽ tạo thành lớp màng dày trên bề mặt da làm nghẽn lỗ chân lông, điều này tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển dẫn đến viêm và hình thành các loại mụn như mụn đầu đen, mụn đầu trắng.
Thêm vào đó, vì tích tụ nhiều tế bào chết trên da sẽ làm mất cân bằng độ ẩm làm kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn khiến da nhờn và dễ nổi mụn. Vì thế để hạn chế tình trạng nổi mụn và duy trì một làn da khỏe mạnh thì việc tẩy tế bào chết định kỳ là một bước không thể thiếu để đảm bảo lỗ chân lông thông thoáng và bảo vệ da khỏi tác động bên ngoài.
Sử dụng mỹ phẩm không phù hợp với da
Việc sử dụng mỹ phẩm nên có sự lựa chọn kỹ lưỡng vì chúng sẽ trực tiếp tiếp xúc trên bề mặt da của của chúng ta, nếu mỹ phẩm không phù hợp có thể dẫn đến tình trạng nổi mụn.
Các sản phẩm chứa thành phần hóa học mạnh, hương liệu và cồn có thể gây kích ứng khiến da nhạy cảm và dễ viêm. Mỹ phẩm dày hoặc chứa nhiều dầu có thể bít tắc lỗ chân lông, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển hình thành mụn.
Thêm vào đó, mỹ phẩm giả hoặc kém chất lượng thường chứa thành phần độc hại, trong khi việc kết hợp nhiều sản phẩm không rõ nguồn gốc có thể gây kích ứng rất có hại cho da.
Thay đổi nội tiết tố
Hormone đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh sản xuất dầu của tuyến bã nhờn trên da, vì thế khi có sự thay đổi nội tiết tố thì tuyến bã nhờn có thể hoạt động mạnh mẽ hơn, dẫn đến việc sản xuất dầu thừa.
Khi bụi bẩn và tế bào chết kết hợp với lượng dầu thừa này có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển từ đó gây ra mụn. Ngoài ra, sự mất cân bằng hormone do thay đổi nội tiết tố cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng viêm làm cho mụn trở nên nghiêm trọng hơn. Vì thế việc theo dõi và điều chỉnh nội tiết tố là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa mụn.
Di truyền
Yếu tố di truyền có thể góp phần gây ra mụn, nếu gia đình có người từng bị mụn, bạn có khả năng gặp tình trạng này cao hơn.
Các nghiên cứu lâm sàng khác đã chỉ ra rằng di truyền có thể ảnh hưởng đến tình trạng hoạt động của tuyến bã nhờn, làm gia tăng nguy cơ nổi mụn. Các yếu tố này sẽ ảnh hưởng đến các đặc điểm da cũng như là sự phản ứng với hormone sản xuất dầu thừa làm tắc nghẽn lỗ chân lông và tạo điều kiện cho mụn hình thành.
Tác dụng phụ của một số loại thuốc
Tác dụng phụ của một số loại thuốc có thể gây ra mụn bởi các nguyên nhân sau:
- Thuốc tránh thai hoặc hormone thay thế có thể làm thay đổi mức độ hormone. Điều này kích thích tuyến bã nhờn sản xuất dầu thừa, gây tắc nghẽn lỗ chân lông dẫn đến hình thành mụn.
- Một số thuốc làm suy giảm chức năng gan khiến độc tố được đào thải qua da sẽ gây ra mụn.
- Phản ứng miễn dịch và kích ứng da do thuốc bôi có thể dẫn đến viêm da và mụn.
Các thói quen xấu khác
Ngoài các nguyên nhân chính khiến da nổi mụn được đề cập ở trên thì việc nổi mụn có thể là kết quả của nhiều thói quen xấu trong sinh hoạt hàng ngày như:
- Rửa mặt quá thường xuyên: Việc rửa mặt quá nhiều lần có thể làm mất đi lớp dầu bảo vệ tự nhiên của da, dẫn đến tình trạng khô da và kích ứng, từ đó làm tăng nguy cơ nổi mụn.
- Không làm sạch khi đổ mồ hôi: Khi tập thể dục hoặc hoạt động ngoài trời, mồ hôi có thể gây bít tắc lỗ chân lông nếu không được rửa sạch ngay lập tức. Điều này tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây ra mụn.
- Sờ tay lên mặt: Tay thường xuyên tiếp xúc với nhiều bề mặt và chứa vi khuẩn. Khi bạn chạm tay vào mặt, vi khuẩn có thể lây lan và gây ra mụn.
- Nặn mụn: Việc này có thể làm tăng tình trạng viêm và để lại sẹo, không chỉ khiến mụn trở nên tồi tệ hơn mà còn có thể lan truyền vi khuẩn vào sâu trong da.
- Ngủ cùng lớp trang điểm: Không tẩy trang trước khi đi ngủ có thể khiến cặn trang điểm tích tụ trên da, làm tắc nghẽn lỗ chân lông và gây ra mụn.
- Dùng khăn tắm lau mặt: Khăn tắm thường chứa vi khuẩn do độ ẩm và sử dụng chúng để lau mặt có thể truyền vi khuẩn vào da, gây ra mụn.
- Không vệ sinh dụng cụ trang điểm: Dụng cụ trang điểm bẩn có thể chứa vi khuẩn và dầu thừa, khi sử dụng sẽ dễ dàng gây ra mụn. Nên vệ sinh dụng cụ trang điểm định kỳ để ngăn ngừa tình trạng này.
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Chế độ ăn uống thiếu dinh dưỡng, nhiều dầu mỡ và đường có thể kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn, dẫn đến nổi mụn.
- Căng thẳng: Căng thẳng có thể làm tăng sản xuất hormone cortisol, kích thích tuyến bã nhờn và dẫn đến tình trạng nổi mụn.
Các biến chứng của mụn thường gặp là gì?
Mụn nếu không được điều trị kỹ và triệt để sẽ rất dễ để lại những biến chứng như:
- Sẹo rỗ: Thường hình thành khi mụn viêm (như mụn bọc hoặc mụn nang) làm tổn thương sâu đến lớp biểu bì và trung bì của da. Hình thành những vết lõm trên bề mặt da, có thể gây mất thẩm mỹ và khó điều trị.
- Sẹo lồi: Hình thành khi cơ thể sản xuất quá nhiều collagen trong quá trình lành vết thương. Những vết sẹo này nhô cao hơn bề mặt da và có thể gây mất thẩm mỹ.
- Thâm: Thâm có thể tồn tại từ vài tuần đến vài tháng và khó điều trị bằng các phương pháp thông thường.
- Chuyển biến thành mụn viêm nặng: Không chỉ đau đớn mà còn để lại sẹo và thâm nặng hơn.
- Nhiễm trùng: Nhiễm trùng là tình trạng khá tệ với làn da có thể cần điều trị kháng sinh và cần nhiều thời gian phục hồi.
Các cách điều trị mụn chuẩn y khoa
Để điều trị mụn hiệu quả và tránh các biến chứng lâu dài, các phương pháp điều trị mụn theo tiêu chuẩn y khoa là vô cùng quan trọng. Dưới đây là các cách điều trị mụn theo hướng dẫn từ chuyên gia da liễu, đảm bảo an toàn và mang lại kết quả tối ưu:
Trường hợp mụn nhẹ
Đối với trường hợp mụn nhẹ, việc điều trị mụn chuẩn y khoa thường bao gồm việc sử dụng các loại kem bôi ngoài da và thuốc không kê đơn. Hãy lựa chọn những sản phẩm có thành phần điều trị mụn hiệu quả nên sử dụng như: Benzoyl Peroxide, Salicylic Acid (BHA), Niacinamide, Azelaic Acid.
Trường hợp mụn mức độ vừa
Trong trường hợp mụn ở mức độ vừa, việc điều trị thường cần kết hợp nhiều phương pháp để đạt hiệu quả cao. Lúc này, thuốc bôi là lựa chọn đầu tiên, giúp làm sạch da, giảm viêm và hạn chế tình trạng tắc nghẽn lỗ chân lông.
Nếu mụn không đáp ứng tốt, có thể chỉ định sử dụng kháng sinh đường uống của bác sĩ để kiểm soát vi khuẩn gây mụn và giảm viêm nhiễm.
Trường hợp mụn mức độ nặng:
Trong trường hợp mụn mức độ nặng, các phương pháp điều trị bằng thuốc thông thường có thể không đủ hiệu quả.
Khi đó có thể khuyến nghị sử dụng các công nghệ hiện đại như:
- Laser: Công nghệ laser giúp giảm viêm, sưng tấy cho các tình trạng mụn. Phục hồi nhanh và an toàn cho mọi loại da, mang lại hiệu quả điều trị mụn lâu dài.
- Mài da vi điểm: Đây là phương pháp giúp loại bỏ tế bào chết làm thông thoáng lỗ chân lông và kích thích sản xuất collagen, mang lại làn da mịn màng và khỏe mạnh.
- Thay da sinh học (Peel da): Giúp loại bỏ tế bào chết một cách hiệu quả làm thông thoáng lỗ chân lông và giảm viêm, từ đó giảm mụn và cải thiện kết cấu da.
Cách chăm sóc da ngăn ngừa mụn hiệu quả
Để ngăn ngừa mụn hiệu quả thì việc chăm sóc da đúng cách là rất quan trọng. Dưới đây là một số phương pháp và thói quen chăm sóc da giúp giảm nguy cơ nổi mụn:
- Rửa mặt đúng cách: Rửa mặt hai lần mỗi ngày (sáng và tối) bằng sữa rửa mặt nhẹ nhàng.
- Tẩy trang trước khi ngủ: Luôn tẩy trang kỹ lưỡng trước khi đi ngủ, ngay cả khi không trang điểm, để đảm bảo loại bỏ lớp kem chống nắng và bụi bẩn tích tụ trong suốt cả ngày.
- Cung cấp độ ẩm cho da: Da mụn vẫn cần được cấp ẩm đầy đủ để tránh tình trạng khô và kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn.
- Tẩy tế bào chết định kỳ: Nên sử dụng sản phẩm tẩy tế bào chết dịu nhẹ 1-2 lần mỗi tuần để loại bỏ tế bào chết, giúp thông thoáng lỗ chân lông và ngăn ngừa mụn ẩn
- Bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời: Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF phù hợp và kết hợp cùng các phương pháp chống nắng truyền thống như áo khoác, mũ rộng vành,…
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Uống đủ nước cho cơ thể để duy trì độ ẩm cho da và hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, đường và gia vị cay nóng có thể làm tăng tình trạng viêm nhiễm trên da.
- Giữ vệ sinh cho da: Hạn chế việc đưa tay lên mặt và giữ cho tay luôn sạch sẽ và thường xuyên thay khăn trải giường và gối giữ cho các vật tiếp xúc với da luôn sạch sẽ để giảm thiểu vi khuẩn.
Kết luận
Mụn là một vấn đề phổ biến, ảnh hưởng đến cả thẩm mỹ và sức khỏe làn da. Để kiểm soát và điều trị mụn hiệu quả, bạn nên áp dụng các phương pháp khoa học, tuân thủ đúng hướng dẫn y khoa, nhằm bảo vệ làn da và ngăn ngừa các biến chứng không mong muốn. Qua bài viết trên đây, YB Spa mong bạn sẽ hiểu rõ hơn về nguyên nhân bị nổi mụn do đâu, từ đó có thể áp dụng các biện pháp phù hợp để chăm sóc và bảo vệ làn da một cách hiệu quả.
